Model Otwartej Nauki
12 kwiecień 2024
Aktualności
- Przyjęcie modeli Otwartej Nauki jako podstawy rozwoju przyszłego systemu nauki (a w ślad za tym, również akademickiego systemu edukacji) stało się priorytetowym kierunkiem programów wiodących organizacji i instytucji międzynarodowych, w tym Unii Europejskiej i ONZ (UNESCO). Ramy tych programów są wspierane przez czołowe organizacje naukowe i akademickie, takie jak EUA (European University Association) czy Science Europe, które przedstawiły całościowe koncepcje realizacyjne.
- Na poziomie praktycznym, stosowanie zasad Otwartego Dostępu do wyników badań jest wymagane wobec beneficjentów programów Komisji Europejskiej, a wprowadzenie spójnych standardów w tym zakresie stanowi istotę EOSC (European Open Science Cloud), głównego projektu regulującego rozwój i funkcjonowanie europejskich infrastruktur cyfrowych. Realizatorzy projektów Komisji Europejskiej uzyskali prawo umieszczania swoich publikacji i danych w systemie Open Research Europe.
- Jest to kierunek nieuchronnie zmieniający cały krajobraz nauki, jego podstawą jest dążenie do przywrócenia podmiotowej pozycji twórców nauki, do niedawna coraz bardziej redukowanej przez podporządkowanie mechanizmom komercyjnym.
- Istotą proponowanego projektu jest doprowadzenie do harmonizacji krajowego systemu nauki z kierunkami jej rozwoju na poziomie międzynarodowym, w których otwartość standardów stanowi jeden z priorytetów. Dzięki temu polskie zespoły naukowe uzyskają lepsze warunki konkurencyjności międzynarodowej, a tym samym dodatkowe atuty w sytuacji ubiegania się o udział w programach międzynarodowych, w szczególności w Programach Ramowych Komisji Europejskiej.
- Równocześnie, poprzez wprowadzenie zasad ocen i recenzowania wpisujących się w modele Otwartej Nauki oraz dzięki utworzeniu krajowej otwartej platformy publikacyjnej, zapewniającej wysoki poziom jakości merytorycznej udostępnianych zasobów, umożliwione zostanie ukształtowanie się systemu konkurencyjnego względem oferty komercyjnych wydawnictw i dostawców danych. W ten sposób można będzie przystąpić do budowania nowego, istotnie bardziej efektywnego kosztowo od sytuacji obecnej, modelu Wirtualnej Biblioteki Nauki, w którym obok zasobów kupowanych od firm komercyjnych współmierną z nimi rolę będzie odgrywać oferta krajowej otwartej platformy publikacyjnej, podkreślmy, obejmująca zarówno treści wydawnicze jak dane naukowe i inne elementy dokumentacji i narzędzi naukowych. Dzięki takiemu podejściu, realistyczne stanie się założenie procesu znaczącego obniżenia kosztów nabywanych zasobów komercyjnych WBN bez redukcji ich zakresu.
